KURBAN NİSABININ HESABINDAN MUAF OLAN HAVAYİC-İ ASLİYYEDE ÖLÇÜ

Havayic-i Asliyye, vazgeçilmesi mümkün olmayan aslî ihtiyaçlar demektir. Bu hususu kapalılıktan kurtarmak için maddeler halinde ele almayı ve açıklamayı zaruri görmekteyiz.


a) Mesken:
Mesken, oturulacak ev demektir. İslâm dini her fert veya aile için bir evi aslî ihtiyaç olarak kabul etmiş. Ticaret ve sanatla iştigal eden kimseler için bir dükkan da aslî ihtiyaçtır. Birden fazla ev veya dükkana sahip bulunan kimse, kurban nisabına mâlik sayılır. Başkaca bir parası olmasa bile, fazla olan daire veya dükkanın zenginliği, kişiyi bu mükek lefiyetin altına sokmuş olur.


b) Giyecek:
İslâm dininin her müslümana tanıdığı bir hak olarak kişinin üç kat elbise edinmesi caizdir. Bu elbiselerin kıymetinde bir dondurma yapılmamıştır. Kişinin maddî imkânı ve şahsî zevki ile içtimaî durumu dikkate alınarak giyeceklere bir tavan tesbit edilmemiştir. Sadece üç katla sınırlama yapılmış, bunu aşan elbiselerin kurban hesabına girmesi kabul edilmiştir. Bunlardan biri iş elbsisesi, diğeri günlük elbise, üçüncüsü ise cuma ve bayram günlerinde giyilecek libas olmaktadır.

Üç kattan fazla olarak yaptırılan giyecekler, satış kasdı olmadığın-dan dolayı zekâta tabi değilse de, kurban nisabına dahildir. Zamanı mızda -bilhassa- kadınlar arasında üç kattan fazla olarak elbise yaptır-ma merakı yaygın durumdadır. Üç katı aşan elbiselerin değeri 640 gram gümüş kıymetini bulduğu takdirde, elbisenin sahibi kurban kes-mekle mükellef olur.

c) Binek:
Her insanın bir binek edinmeye hakkı vardır. İster canlı isterse motorlu vasıtalardan biri ile bu ihtiyacını karşılamakta serbesttir. Bunların miktarında bir dondurulma yapılmış ise de kıymetinde genişlik getirilmiştir. Kişi; binek ihtiyacını at, merkep ve deve gibi bir hayvanla karşılamakta serbest olduğu gibi, bisiklet, motosiklet, taksi ve kamyon gibi motorlu vasıtalardan biriyle de karşılayabilir.

d) Çiftçilik âletleri:
Çiftçilikte araziyi sürmek ve gerekli ekim işlerini yapmak için bir çift öküz edinmeye her arazi sahibinin hakkı bulunmaktadır. Dilerse bu hakkını traktör almak sûretiyle kullanabilir. İşlemekte olduğu arâzi az veya çok olsun, bu hakkı dilediği şekilde kullanmakta serbesttir. Ancak bir çift öküzden veya bir traktörden fazlası yahut aynı hizmet için bir-den fazla çiftçilik aracı, aslî ihtiyaç sınırını aşmış olacağından, kurban nisabına katılması gerekir.

e) Avcılar için tüfek:
İster avlanmakta isterse arazisine musallat olan yaban hayvanlarını itlafta kullanmak üzere her müslümanın bir silah edinmeye hakkı vardır. Bundan fazlası kurban nisabına dahildir.


f) Sanatkârın iş göreceği âletler:
Sanatın inceliğine ve özelliğine göre, her sanatkârın işini görmekte kullanacağı âlâtı alması havâyic-i asliye cümlesindendir. Ancak aynı âletin birden fazlası kurban nisabına hesap edilecektir.

g) İlim adamlarının kitapları:
Okumasını bilen kimseler için gerek Arapça gerekse diğer dillerde yazılmış kitaplar, aslî ihtiyaç olarak kabul olunmuştur. Şu farkla ki: Ay-nı müellifin mükerrer olmayan kitapları olacaktır. Mesela, "Kurtubî" tef-sirinden iki takım olursa, biri aslî ihtiyaç fazlası olarak, kurban nisabına hesap edilir.