ÖMER NASUHI BILMEN
(1883-1971)
......
1883'te Erzurum'un Salasar köyünde dogdu. Babasi Haci Ahmet Efendi, annesi Muhibe Hanim'dir. Küçük yastayken babasinin vefat etmesi üzerine, Erzurum Ahmediyye Medresesi müderrisi ve nakibülesraf kaymakami olan amcasi Abdürrezzak Ilmi Efendi'nin himayesine girdi. Amcasinin ve Erzurum müftüsü Narmanli Hüseyin Efendi'nin rahle-i tedrisinden geçti.
Iki hocasi da yakin araliklarla ölünce, 1908'de Istanbul'a giderek derslerine devam ettigi Fatih dersiamlarindan Tokatli Sakir Efendi'den icazet aldi. Ders Vekaleti'nce açilan imtihani kazanarak 1912'de dersiâmlik sehadetnâmesi aldi. Bu arada okumakta oldugu Medresetü'l kudat'i da bitirdi. 1912 yilinin eylül ayinda Bayezid Medresesi dersiâmi olarak göreve basladi. 1913'te Fetvâhâne-i Ali müsevvid mülazimligina tayin edildi. Bir yil sonra basmülazimliga terfi edildi. 1915'te Heyet-i Te'lifFiyye üyesi oldu, 1922'de bu dairenin kaldirilmasi üzerine dersiâmliga devam etti.
1943'te Istanbul müftülügüne getirildi. 30 Haziran 1960 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti'nin besinci Diyanet Isleri Baskani olarak atandi ve daha bir yilini bile doldurmadan emekliye ayrildi. On ay gibi kisa bir sürede görevinden ayrilmasinin nedeni, dönemin yöneticilerinin Türkçe ezan ve daha bir çok konuda Diyanet Isleri Baskanligi'ni politik amaçlarina alet etmek istemesiydi. Ömer Nasuhi Bilmen de, selefleri gibi dini meseleler konusunda asla taviz vermeyen bir yapiya sahipti. Nitekim, 1960'li yillarda dinde reform gerekliligini savunan ve bunun için çabalayanlara: "Bozulmayan bir dinde reform mu olur" diyor ve Islam'in ortaya koydugu iman, ahlak ve hukuk ilkelerinin orjinalligini, evrenselligini kendinden beklenen liyakat ve cesaretle savunuyordu.
Uzun memuriyet hayati boyunca ögretmenlik hizmetinde de bulunan Ömer Nasuhi Bilmen, Darüssafaka Lisesi'nde yirmi yila yakin bir süre ahlak ve yurttaslik dersi okuttu. Istanbul Imam Hatip Okulu'nda ve Yüksek Islam Enstitüsü'nde usul-i fikih ve kelam dersleri verdi. Hayatinin sonuna kadar ilmi çalismalarini sürdürdü ve sekiz ciltlik tefsirini emekli olduktan sonra yazdi. 12 Ekim 1971'de Istanbul'da vefat eden Ömer Nasuhi Bilmen Edirnekapi Sakizagaci Sehitligine defnedildi.
Ömer Nasuhi Bilmen, Istanbul müftülügüne tayin edildigi tarihten itibaren vefat edinceye kadar gerek ilmi ve ahlaki otoritesi, gerekse sâmimi dindarligi ve tevazuu ile dini konularda ülke insaninin baslica güven kaynagi olmustu. Ehl-i sünnet mezhebini sahsinda tam bir liyakatla temsil ettigi için herkesin sevgi ve saygisini kazanmisti. Bunda süphesiz, yasadigi sürece aktif politikanin disinda kalmasinin da önemli bir rolü vardir. Arapça ve Farsça'yi da çok iyi bilen, Türkçe ile birlikte üç dilde siir yazabilen Ömer Nasuhi Bilmen, bir ara Fransizca'ya da merak sarimis ve bu dili de tercüme yapabilecek kadar ögrenmisti. Kendisi Erzurum agzi ile konustugu halde eserlerinde kullandigi üslup agdali fakat mükemmel denebilecek kadar saglamdir. Gençliginde yazdigi Türkçe ve Farsça siirlerinde de duygu, düsünce ve ölçü açisindan oldukça basarilidir.
Hayatinin büyük bir kismini telifle geçiren ve temel islami ilimler alaninda çok sayida eser veren Ömer Nasuhi Bilmen'in baslica eserleri sunlardir:
Latin harflerinin kabulünden sonra Türkiye'de Islam hukuku alaninda kaleme alinmis ilk ve en muhtevali eser olan ve o dönemde akademik çevrelerde büyük yanki uyandiran Hukuk-i Islamiyye ve Islahat-i Fikhiyye Kâmûsu; mezhepler arasi mukayeseli sistematik bir Islam hukuku kitabidir. Onun Türkiye çapinda taninmasini saglayan diger önemli bir eseri de, Büyük Islam Ilmihali' dir. Digerleri ise;
-Kur'an-i Kerim'in Türkçe Meali Alisi -Kur'an-i Kerim'in Türkçe Tefsiri, -Büyük Tefsir Tarihi, -Kur'an-i Kerim'den Dersler ve Ögütler, -Sure-i Fethin Türkçe Tefsiri -I'tilâ-yi Islam ile Istanbul Tarihçesi, -Hikmet Goncalari, -Muvazzah-i Ilm-i Kelâm, -Mülahhas Ilm-i Tevhid -Akaid-i-Islamiye, -Yüksek islam Ahlaki, -Dini Bilgiler'dir. Ömer Nasuhi Bilmen'in ayrica gençlik yillarinda Farsça olarak yazip Türkçe'ye çevirdigi Nüzhetü'l ervah adli bir divançesiyle, Iki Sükûfe- i Taassuk adli bir de ,romani vardir.
[size=18px][/size]