Her yıl tüm dünyada, 5 yaşın altında 12 milyon çocuk hayatını kaybediyor. Üstelik bu ölümlerin en azından 2-3 milyonu aşılarla korunabilecek bulaşıcı hastalıklar nedeniyle meydana geliyor.
Aşı ile korunması mümkün olan birçok hastalık var. Kısaca tanımak gerekirse:
⢠KIZAMIK
Daha çok 3-10 yaşları arasında görülen bulaşıcı hastalığın nedeni, bir çeşit virüstür. Kızamıklı tükürük aracılığı ile bulaşır. Hastalık mikrop alındıktan sonra 10 gün içinde ortaya çıkar. Son derece bulaşıcı olan kızamık ateş, burun akıntısı, gözlerde kızarıklık ve sulanma, öksürük ve tipik döküntülerle kendini gösteren bir hastalıktır. Kesin tedavisi olmayan kızamıktan tek korunma yolu aşılanmaktır.
⢠KIZAMIKÇIK
İlkbahar ve kışın daha sık görülür. Aşısız tüm insanlarda görülebilir. Etken Rubella virüsüdür. Doğrudan ya da damlacık yoluyla bulaşır. Bulaşıcılık dönemi döküntüden önceki 1 hafta ve döküntü sonrası 1 haftalık dönemdir. Kuluçka dönemi 14-21 gün sürer. Hafif ateş ve boyundaki lenf bezlerinde şişlik olabilir. Daha sonra yüzde küçük, pembemsi döküntüler şeklinde başlar ve vücuda yayılır. 4-5 gün kadar sürer. Nüks görülmez. Bir kez geçirdikten sonra bağışıklık gelişir. Genellikle hafif seyirli bir hastalıktır, aşılanmamış gebe kadına bulaşırsa, fetüs açısından risk oluşturur. Tedavisi yoktur. Beslenmede bir değişikliğe gerek yoktur. Aşı ile korunma mümkündür. Eğer hastalık daha önce geçirilmediyse tüm bayanların kızamıkçık aşısı ile aşılanmaları ve 1 ay süreyle hamile kalmamaları tavsiye edilmektedir. Aşılanan kişilerin %98'i bu hastalığa karşı yaşam boyu korunmaktadırlar.
KABAKULAK
Etkeni kabakulak virüsüdür. Aşılanmamış herkes enfeksiyona yatkındır. Solunum salgılarıyla doğrudan bulaşır, bulaşıcılık dönemi, hastalığın başlangıcından 1-2 gün önce ve başladıktan 9 gün sonradır. Kuluçka dönemi 16-18 gün sürer. Başlangıçta ateş, iştahsızlık, gibi bulgular olabilir. Daha sonra çenenin iki tarafındaki tükürük (parotis) bezlerinde tek ya da iki taraflı şişme, boyun ve kulak altındaki bezlerde şişme, çiğneme sırasında ağrı, ekşi ve asitli yiyeceklerle ağrı olabilir. Olguların bir kısmında da hiçbir bulgu olmayabilir.Tanının doğrulanması için doktor görmelidir. Kusma, uyuklama, baş ağrısı gibi bulgular varsa meningoensefalit (beyin zarı ve beyin iltihabı) riski yönünden mutlaka doktora danışılmalıdır. Semptomatik tedavi (ağrı ve ateş düşürücüler), yanaklara soğuk kompres, asit içermeyen, ekşi olmayan yumuşak besinler önerilir. Aşı ile korunma mümkündür.
HIB ENFEKSİYONLARI (MENENJİT)
HİB (Hemofilus İnfluenza tip B) 5 yaş altındaki çocuklarda sık görülen ve başta menenjit olmak üzere zatürre, epiglottit gibi ölümle sonuçlanabilen birçok ağır hastalığa neden olan bir bakteridir. Hib aşısı, bebek iki aylık olduktan sonra iki ay arayla yani 2, 4, 6. aylarda 3 doz uygulanmalı ve bebek 18 aylık olunca bir hatırlatma dozu daha yapılmalıdır.
TETANOZ
Tetanoz mikrobu, genellikle toprakta ve hayvanların dışkılarında yaşayan, vücuda çok küçük yara ve kesiklerden dahi girebilen bir mikroptur. Oksijensiz ortamda yaşayan bu mikrop paslı çivi, bıçak gibi maddelerin yanı sıra cam kesiği, hayvan pisliği ve açık yaraların toprakla temas etmesi sonucunda insanlara bulaşmaktadır.Tetanoz hastalığının bebeklerdeki en önemli üç belirtisi; emme güçlüğü, kasılmalar ve teskin edilemeyen ağlamadır. Bebekleri yeni doğan tetanosundan korumak için, anne adaylarının gebeliklerinin 3. ayından itibaren mutlaka tetanoz aşısı olmaları gerekmektedir.
DİFTERİ
Yutkunma zorluğu, ses kısıklığı, nefes darlığı, kuru öksürük, yüzde morarma, bademcikler üzerinde kurşuni beyaz renkte bir zar, boğaz ağrısı, boyun bezlerinde şişlik, iştahsızlık, kol ve bacaklarda ağrılar görülür. Ateş 38-40 derece arasındadır. Nabız süratlidir. Hastalık başlangıcında teşhis edilip, hastanın nefesi tamamen kesilmeden müdahale edilmezse, ölümle sonuçlanır. Bulaşıcı bir hastalıktır. Hastanın bulunduğu yerdeki havaya yayılan mikroplarla bulaşır. Korunmak için en iyi çare difteri aşısı yaptırmaktır.
BOĞMACA
Hastalık yapıcı etkenin bulaşma yolu solunum yollarıdır. İnfekte bireyin solunum sistemi salgıları damlacık yolu ile yayılarak diğer insanları infekte ederHastalık etken olan ajanın alınımından yaklaşık 4-21 gün sonra ortaya çıkar. Öncelikle hastalığın ilk döneminde burun akıntısı, gözde yaşarma, halsizlik ve fazla yükselmeyen ateş gibi hafif üst solunum yolu enfeksiyonuna benzer belirtiler ortay çıkar. Bu dönemde hastalığın tanısının konulması güçtür. Ancak etrafta boğmaca hastalığına yakalandığı bilinen bireylerin varlığı mevcut ise tanı konulabilir. Hastalıktan korunmak için en iyi yol aşı ile aktif bağışıklamadır. Yeni doğmuş bir bebekte boğmacaya karşı bağışıklık yoktur. Küçük süt çocuklarında ölüm oranı yüksek olduğundan, erken yaşta aşılama önemlidir.
HEPATİT B
Hepatit B virüsünün neden olduğu karaciğer iltihaplanmasıdır. Hepatit Aâdan daha az görülür. Bu hastalık dahatehlikelidir; çünkü kronikleşebilir. Kan ve cinsel yolla bulaşır. Aşı, bir çok ülkede mecbur tutulmuştur. Ülkemizde hepatit b konusunda yapılan araştırmalar sonucunda yaklaşık 3 milyon kişinin bu hastalığı taşıdığı ve her yıl 160. 000 bebeğin bu virüsü taşıyan annelerden doğduğunu ortaya koymaktadır. Bebek,bu virüs ile doğum esnasında göbek kordonu kesilirken temas etmekte ve bu bebeklerin %90'ı kronik(müzmin) taşıyıcı olmaktadırlar. Kesin tedavisi olmayan bu hastalığa karşı en etkili korunma yolu aşılanmadır.
VEREM(TÜBERKÜLOZ)
Damlacık enfeksiyonu şeklinde solunum yoluyla giren mikrop, akciğerlere yerleşmekte ve oradan beyin zarına, kemik iliğine ve lenf bezlerine yayılabilmektedir. Bu durum özellikle çocuklarda ölüme kadar gidebilen çok ağır tablolar oluşturmaktadır. Verem aşısı ( BCG) doğumdan sonra 3. ay içerisinde tek doz şeklinde uygulanmalıdır.
⢠SU ÇİÇEĞİ
Daha çok kış sonu ve ilkbaharda olmak üzere tüm mevsimlerde görülebilir. Çoğu kişi bu hastalığı çocukluk döneminde geçirir. Oldukça bulaşıcıdır. Etkeni bir virüstür. Damlacıklar yoluyla havadan bulaşır. Bulaşıcılık süresi tüm alttaki lezyonlar kabuk tutana kadar devam eder. Kuluçka dönemi 14â16 gün kadardır. Mikrop bulaştıktan sonra, ilk bulgular hafif ateş, halsizlik, iştahsızlık ve kaşıntıdır. 1â2 gün içinde özellikle yüzden ve saçlı deriden başlayan, önce kırmızı leke şeklinde olup sonradan sivilceye dönüşen ortası sulu vesiküller belirir ve tüm vücuda yayılır. İlk vesiküller 6â8 saat sonra kabuklanmaya başlar. Döküntüler ortalama 5â20 gün sürer. Aşıyla korunabilen bir hastalıktır, 12 aydan büyük çocuklara aşı yapılmalıdır.Virüs sessiz kalarak daha sonra Zonaâ ya dönüşebilir.
HEPATİT A
Hepatit A virüsünün neden olduğu karaciğer iltihaplanmasıdır. Hepatit Bâden daha çok görülür, hastalık basit birşekilde gelişir, komplikasyon yapmaz. 2-3 hafta içinde geçer. En iyi korunma şekli aşıdır.
AŞI TAKVİMİ
Zamanlama Aşı Türü
Doğduğunda
Hepatit B Aşısı
1. ay
Hepatit B Aşısı
2. ay
DTPa - Polyo - Menenjit
3. ay
Tüberküloz Aşısı
4. ay
DTPa - Polyo - Menenjit
6. ay
DTPa - Polyo â Menenjit
Hepatit B Aşısı
12. ay
Suçiçeği, Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak Aşısı
18. ay
DTPa - Polyo â Menenjit
24. ay
Hepatit A Aşısı veya Kombine Hepatit A & B Aşısı
30. ay
Hepatit A Aşısı
4 - 6 Yaş
DTPa - Polyo - Menenjit ve Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak Aşısı