Aralık ayından beri iyimser beklentilerin oluştuğu gözlenmektedir. Ancak, iyimser görüşte olanlar yine de ihtiyatlı bir bakışı benimsemektedirler. Makina sektöründe önde gelen firmaların yer aldığı ve aynı zamanda dünyanın en önemli pazarlarında birisi olan Avrupa ülkelerinde de 2010 yılının 2009 yılından biraz daha iyi olacağı, ancak pazarın 2008 yılındaki düzeyine erişemeyeceği görüşü yaygındır. Genel kanı 2010 yılının bir geçiş yılı olacağı, 2011 yılında hissedilir gelişmelerin yaşanabileceği yönündedir. İhracatı ayakta tutacak ülkelerin genellikle Asya ülkeleri olacağı düşünülmektedir. Nitekim, krize rağmen Çin, Hindistan dahil bazı Asya ülkelerinde 2009 yılında talepte azalma olmamış, azda olsa bir artış olduğu gözlenmişti. 2010 yılında bu ülkelerde ve Brezilya, Meksika gibi Amerika kıtası ülkelerindeki gelişmelerin Avrupa pazarı ile ilgili öngörülerden daha iyi olabileceği tahmin edilmektedir. Avrupa Birliği ülkelerinde Aralık 2009 ayında yatırım malı siparişlerinde Kasım ayına göre %4’lük bir artış yaşanması ihtiyatlı bir iyimserliğe neden olmuştur.
CECIMO’nun yorumlarına göre, çeşitli Avrupa Birliği ülkeleri yatırımların kolaylaştırılmasını sağlamak için vergisel önlemler dahil, çeşitli teşvik edici uygulamalara yönelmişlerdir. Bu arada daha önce şiddetle karşı çıkılan, firmalara direkt mali destek sağlama konusunda da bir gevşeme yaşanmış olup, Avrupa Komisyonu belirli şartlarla firmalara üç yıllık bir süre içinde 500.000 euro’ya kadar mali destek sağlanmasına karşı çıkmamaktadır. Almanya, Fransa, İngiltere ve Macaristan bu tür desteği selektif olarak uygulamaktadır. KDV indirimi de gündemde olan teşvikler arasında yer almaktadır. Yeni ve gelişmiş teknolojileri uygulayan firmalara da çeşitli destekler sağlanmaktadır.
Yine Avrupa’daki sektör kuruluşlarının yorumlarına göre, kriz sonrasında makina piyasasında farklı bir yapılanma yaşanması söz konusudur. Düşük teknolojili makinalarda Çin, Hindistan ve benzeri bazı ülkelerin etkinliklerinin artması ve bu tür makina imal eden firmalar için daha zor pazar koşullarının oluşması beklenmektedir. Rekabet gücünün korunması için mevcut modellerin teknolojilerinin geliştirilmesi, pazardaki beklentilerin dikkatle izlenmesi ve bu beklentileri karşılayacak yeni modellerin devreye alınması önerilmektedir.
2009 yılı, ülkemiz makina sanayii için de oldukça zor bir yıl olmuştur. TÜİK verilerine göre 2009 yılında makina imalatı % 10,4 oranında bir azalma göstermiştir. Ancak bu değerin iyimser bir değer olduğu düşünülmektedir. Özellikle birçok küçük ölçekli firmada bu ortalamanın çok üstünde bir imalat azalması yaşandığı, hatta bazı imalatçıların faaliyetlerini geçici veya sürekli olarak tatil ettikleri bilinmektedir.
TÜİK’in bu verisi dikkate alınarak hazırlanan aşağıdaki tabloda son 5 yılın imalat, ihracat ve ithalat rakamları ile toplam yurt içi satış rakamları verilmektedir. Ayrıca 2010 yılına ait tahminimiz de eklenmiştir.
İç pazarda gelişmenin yavaş olması beklentisine karşın, makina imalatçılarımızın son yıllarda daha fazla önem verdikleri Mısır, Rusya, Romanya ve Türk Cumhuriyetlerinde etkinliklerini artırmaları, daha kısa sürede daha iyi sonuçların alınmasına imkan verebilecektir. Günümüzde sıkça kullanılan tabir ile BRIC ülkeleri (Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin) tüm gelişmiş ülkelerin makina imalatçılarına önem vermelerini tavsiye ettikleri pazarlardır. Bilindiği gibi Meksika, makina sanayinin mevcut olmadığı bir ülkedir ve bazı firmalarımız mesafe dezavantajına rağmen Meksika yanında Brezilya ve bazı diğer Güney Amerika ülkelerinde pazar paylarını artırmaktadırlar.
İTHALATIN SEKİZ KATI İHRACAT YAPAN SANAYİ KOLU BAKLİYAT VE HUBUBAT İŞLEME VE ÖĞÜTME MAKİNALARI
2004-2009 döneminde ülkemizin bakliyat ve hububat işleme ve öğütme makinaları ile bunların aksam parçalarına ait dış ticaret rakamları, bu konuda imalat yapan firmaların başarılı bir gelişme gösterdiklerine işaret etmektedir. 2004 yılında 47,6 milyon dolar olan ihracat 5 yılda 2,9 kat artarak 2009 yılında 136 milyon dolara çıkmıştır. Aynı dönemde ithalat 1,6 kat artmış ve 12,4 milyon dolardan 19,2 milyon dolara yükselmiştir. Bu değerlere göre 2009 yılında bu tür makinaların ihracatı ithalatın 8 katından fazla olmuştur. 2009 yılı içinde, bu tür makinalara ait 19.764.630 dolarlık da aksam parça ihracatı yapılmıştır.
2009 yılında ihracatımızın yarıdan fazlası (%63,1) 8437001011 GTIP gurubundaki hububatın öğütülmesi ve işlenmesine mahsus makinalar, %21’i ise 843710 gurubunda yer alan bakliyat, hububat ve tohumları temizleme ve hazırlama makinalarıdır.
843710 GTIP numarası altında yer alan makinalar, bakliyat ve hububat işleme makinalarının toplam ithalatında %75 gibi önemli bir yer tutmaktadır. Memnuniyet veren bir tespit ise, ülkemizde bu makinaları imal eden firmaların sağladıkları gelişme ile, ülke içinde pazar paylarını artırmaları, aynı zamanda ihracatlarını da son 5 yılda beş buçuk kat artırmalarıdır. Bu başarı, daha önce imal edilen makinaların geliştirilmesi, yeni teknolojilerin uygulanması, kaliteye daha fazla önem verilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Bunlara bağlı olarak ithalat 2005 yılı düzeyinde kalmıştır.
Makina İmalatçıları Birliği bu kapsamdaki makinaların dış ticaret bilgilerini, ülkelere göre ayrımlı olarak bir rapor halinde hazırlamıştır. Rapor önümüzdeki günlerde MİB üyesi firmalara gönderilecektir.
Arslan Sanır
Koordinatör
Makina İmalatçıları Birliği